Tổng quát về rầy trắng

Rầy trắng có tên khoa học là Bemisia tabaci Gennadius, thuộc họ Aleyrodidae và bộ cánh đều Homoptera, là một trong những dịch hại phổ biến trên nhiều loại cây trồng. 

Loại côn trùng này có khả năng tấn công nhiều loại cây khác nhau, bao gồm lúa, rau màu, cây ăn trái, hoa kiểng.

Loài rầy trắng gây bệnh cho cây trồng

Rầy trắng thường xuất hiện ở các vùng trồng trọt có khí hậu nóng ẩm. Chúng sinh sản nhanh chóng và có khả năng thích nghi cao với nhiều môi trường sống khác nhau. 

Khi tấn công cây trồng, rầy trắng sẽ hút nhựa, làm suy yếu cây và tạo điều kiện thuận lợi cho các loại nấm, vi khuẩn xâm nhập. 

Rầy trắng sẽ lây truyền các loại virus gây bệnh cho cây trồng và các loại virus này thường không có thuốc đặc trị. 

Tác hại của rầy phấn trắng

Tác hại của rầy phấn trắng không chỉ giới hạn ở giai đoạn ấu trùng mà kéo dài suốt cuộc đời, từ lúc còn non cho đến khi trưởng thành. 

Rầy phấn trắng gây hại cho cây trồng theo ba cách chính: Gây hại trực tiếp, gây hại gián tiếp và truyền bệnh virus.

Ảnh hưởng trực tiếp

Rầy non tiết ra những sợi sáp trắng bao quanh cơ thể, làm cho mặt dưới của lá cây bị phủ đầy bởi lớp bông phấn trắng. Khi trưởng thành, cả thành trùng và ấu trùng đều chích hút dịch lá cây non, gây hại nặng nề lên mặt dưới của lá. 

Rầy phấn trắng bám dưới mặt lá

Lá cây sẽ bị vàng, khô và rụng sớm, ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình sinh trưởng, phát triển của cây. Tuy nhiên, mặc dù rầy phấn trắng gây thiệt hại nghiêm trọng cho cây trồng, chúng hiếm khi làm cây bị chết.

Ảnh hưởng gián tiếp

Rầy phấn trắng bài tiết ra chất mật ngọt cùng với lớp sáp, tạo môi trường thuận lợi cho nấm bồ hóng phát triển. 

Nấm bồ hóng làm đen bề mặt lá và quả, giảm khả năng quang hợp của cây trồng, từ đó làm cây yếu đi và giảm năng suất. 

Ngoài ra, khi bề mặt lá và trái bị phủ đen, giá trị thương phẩm của cây trồng cũng bị giảm đáng kể, ảnh hưởng đến thu nhập của nông dân.

Truyền virus gây hại

Ít ai biết rằng rầy phấn trắng là tác nhân chính truyền trên 40 loại bệnh virus cho cây trồng. Chúng chích hút dịch cây, mang theo mầm bệnh từ cây bị nhiễm sang cây khỏe mạnh, lây lan virus bệnh hại. 

Các virus này có thể gây ra những bệnh nghiêm trọng, làm suy yếu cây trồng và thậm chí gây chết cây. 

Rầy phấn trắng truyền virus gây hại cây trồng

Xem thêm: 9 loại bệnh thường gặp trên cây sầu riêng

Dấu hiệu nhận biết rầy trắng

Rầy trắng thường phát triển mạnh trong điều kiện thời tiết ít mưa, nhiệt độ cao và độ ẩm thấp, đặc biệt từ mùa mưa chuyển sang mùa nắng hoặc trong những giai đoạn hạn hán vào tháng 6 và tháng 7. 

Sau đây là các dấu hiệu nhận biết rầy trắng mà bà con nên lưu ý để có thể phát hiện sớm, từ đó có thể tìm được cách xử lý phù hợp.

Giai đoạn 1: Trứng

Thời gian ủ trứng của rầy trắng kéo dài từ 5 - 8 ngày. Con cái thường đẻ trứng theo hình tròn xoắn ốc ngay trên biểu bì mặt dưới lá, tạo ra một dấu hiệu đặc trưng dễ nhận biết. 

Trứng có hình elip, màu vàng hoặc nâu vàng, vỏ trứng có nhiều chất sáp nhỏ, bám trên mặt dưới của lá.

Giai đoạn 2: Ấu trùng

Ấu trùng rầy trắng trải qua ba giai đoạn phát triển:

Tuổi 1 (3 – 4 ngày):

Ấu trùng mới nở có hình bầu dục, mắt đỏ và không có lông phấn. Chúng di chuyển đến gần gân lá hoặc xung quanh trứng để chích hút nhựa cây. Trong ngày đầu, ấu trùng nằm bất động nhưng chân vẫn cử động được. 

Đến ngày thứ hai, chân không còn cử động và vào ngày thứ ba, phần ống chân bị thoái hóa, chỉ còn lại đùi. Chiều dài của ấu trùng ở tuổi này là 0,25 – 0,29 mm, chiều rộng 0,09 – 0,16 mm.

Tuổi 2 (2 – 3 ngày):

Sau khi lột xác, ấu trùng bám chặt vào mặt lá, không còn dấu vết của các chân và có một lớp phấn mỏng. Kích thước của chúng lúc này là dài 0,40 – 0,64 mm, rộng 0,20 – 0,31 mm.

Tuổi 3 (2 – 3 ngày):

Ấu trùng ở tuổi này có hình dáng và màu sắc giống với tuổi 2 nhưng kích thước lớn hơn, dài 0,57 – 1,00 mm và rộng 0,30 – 0,60 mm. Cuối giai đoạn này, chúng bắt đầu lột xác để chuyển sang giai đoạn nhộng.

Giai đoạn 3: Nhộng

Sau khi lột xác, nhộng có vỏ ngoài cứng cáp hơn và bám chặt vào mặt lá. Nhộng có hình bầu dục, màu trắng đục hoặc hơi vàng, với chiều dài thân từ 0,89 – 1,09 mm và chiều rộng 0,52 – 0,62 mm. 

Khi nhộng chuyển thành sâu bọ, thành trùng sẽ nở ra từ đầu, để lại các vết nứt hình chữ T trên vỏ của nhộng. Giai đoạn này kéo dài từ 2 đến 4 ngày.

Giai đoạn 4: Thành trùng

Thành trùng của rầy trắng có hình dáng giống một con bướm nhỏ, với hai cặp cánh màu trắng và đôi cánh trước dài hơn đôi cánh sau. Ban đầu cánh của chúng yếu và trong suốt, cơ thể có màu vàng nhạt, di chuyển chậm. 

Sau khi cánh khô, chúng sẽ có một lớp bột trắng trên cánh và thân, di chuyển nhanh hơn và có thể bay. 

Con cái có chiều dài cơ thể khoảng 0,85 – 1,05 mm, sải cánh 1,98 – 2,48 mm, trong khi con đực nhỏ hơn, với chiều dài cơ thể từ 0,78 – 0,95 mm, sải cánh 1,55 – 1,78 mm.

Rầy trắng khi đã phát triển hoàn thiện

Cách trị rầy trắng và biện pháp phòng trừ

Sau đây là một số cách trị rầy trắng hữu hiệu mà bà con có thể áp dụng ngay cho khu vực trồng trọt của mình.

Biện pháp canh tác

Đối với cách trị rầy trắng bằng biện pháp canh tác, trước tiên bà con cần giữ vệ sinh đồng ruộng, dọn cỏ và loại bỏ tàn dư thực vật để tạo môi trường thoáng đãng, giảm nơi trú ẩn của rầy. 

Hãy trồng cây với khoảng cách hợp lý và tỉa bớt cành lá giúp ánh sáng mặt trời xuyên qua, giảm độ ẩm trong vườn. 

Khi phát hiện cây bị nhiễm rầy, cần cách ly và xử lý ngay để không làm lây lan. 

Biện pháp sinh học

Biện pháp sinh học cũng là một cách diệt rầy trắng tối ưu, dưới đây là 3 cách đơn giản mà bà con có thể áp dụng.

• Bẫy dính vàng: Nhà vườn có thể treo bẫy dính vàng trên đồng ruộng, nơi rầy phấn trắng thường bay vào và chúng sẽ bị dính chặt trong bẫy.
• Thiên địch: Bà con có thể tận dụng các loại thiên địch tự nhiên trong vườn như kiến ba khoang, bọ rùa, bọ xít để kiểm soát rầy phấn trắng. Đây là một phương pháp ít tốn chi phí, thân thiện với môi trường.
• Dầu neem: Sử dụng sản phẩm NeemNin phun định kỳ 1-2 lần mỗi tuần hoặc phun phòng ngừa trước khi dịch bùng phát. 

Rầy trắng bám trên lá lúa

Biện pháp hóa học

Trong điều kiện thời tiết khô hạn, khi thiên địch không đủ khả năng kiểm soát, có thể kết hợp sử dụng các biện pháp sinh học với thuốc trừ rầy để xử lý kịp thời, ngăn chặn rầy phấn trắng sinh sôi và lây lan sang các ruộng khác.

7 hoạt chất trừ rầy phấn trắng hiệu quả hiện nay

Việc sử dụng các hoạt chất đặc trị là vô cùng cần thiết để kiểm soát tình trạng dịch bệnh này. Dưới đây là 7 hoạt chất trị bọ phấn trắng được đánh giá cao mà bà con có thể tham khảo:

Clothianidin

Nhóm thuốc: Neonicotinoid

Độ độc: Nhóm III (WHO)

Tác dụng: Nội hấp, hiệu quả cao khi phòng trừ rầy non và trưởng thành, bảo vệ cây lúa non trong 5 ngày sau phun.

Lượng dùng: Dạng 16WGS, dùng 140g/ha, lượng nước phun 400 lít/ha. Phun khi rầy non mới nở.

Dinotefuran

Nhóm thuốc: Neonicotinoid

Độ độc: Nhóm III (WHO)

Tác dụng: Tiếp xúc và nội hấp, hiệu quả rõ rệt ngay sau vài giờ phun, bảo vệ cây lúa non trong 5 ngày.

Lượng dùng

Dạng 20WP, dùng 50-100g/ha, lượng nước phun 400 lít/ha. Phun khi rầy non mới nở.

Pymetrozine

Nhóm thuốc: Pyridine azomethine

Độ độc: Nhóm III (WHO)

Tác dụng: Nội hấp, ngưng hoạt động hệ tiêu hóa của rầy.

Lượng dùng: Dạng 50WG, dùng 300g/ha, lượng nước phun 480 lít/ha. Phun khi rầy non mới nở.

Thiamethoxam

Nhóm thuốc: Neonicotinoid

Độ độc: Nhóm III (WHO)

Tác dụng: Tiếp xúc, vị độc và lưu dẫn, diệt trừ nhanh rầy non và trưởng thành.

Lượng dùng:

Dạng 25WG, dùng 25-80g/ha, lượng nước phun 400 lít/ha. Phun khi rầy non mới nở.

Fenobucarb

Nhóm thuốc: Carbamate

Độ độc: Nhóm II (WHO)

Tác dụng: Tiếp xúc, vị độc, không lưu dẫn, diệt rầy non và trưởng thành, không diệt trứng.

Lượng dùng: 1,5-2,0L/ha, pha trong 400L nước. Phun khi rầy non mới nở.

Isoprocarb

Nhóm thuốc: Carbamate

Độ độc: Nhóm II (WHO)

Tác dụng: Tiếp xúc, vị độc, có tính xông hơi nhẹ.

Lượng dùng:

Dạng 20EC: 1,5-2,0L/ha, pha trong 400L nước.

Dạng 25WP: 1,5-2,0kg/ha, pha trong 400L nước.

Dạng 50WP: 0,7-1,0kg/ha, pha trong 400L nước.

Phun khi rầy non mới nở.

Imidacloprid

Nhóm thuốc: Neonicotinoid

Độ độc: Nhóm II (WHO)

Tác dụng: Tiếp xúc, vị độc và lưu dẫn, diệt trừ nhanh rầy non và trưởng thành.

Lượng dùng:

Dạng 100 SL: 0,4-0,5L/ha, pha trong 400L nước.

Dạng 10 WP, 100 WP: 0,4-0,5kg/ha, pha trong 400L nước.

Dạng 700 WG: 40g/ha, pha trong 400L nước.

Phun khi rầy non mới nở.

Kết luận

Hy vọng qua bài viết về cách trị rầy trắng này bà con đã có được những thông tin hữu ích để áp dụng trong hoạt động canh tác nông nghiệp của mình. 

Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào về lĩnh vực nông nghiệp, xin bà con đừng ngần ngại liên hệ trực tiếp với Nông Dược XANH qua số Hotline 09.6661.6664 để được tư vấn chi tiết và miễn phí.