1. Giới thiệu về thuốc bảo vệ thực vật nhóm clo hữu cơ

Thuốc bảo vệ thực vật nhóm clo hữu cơ là hợp chất hóa học chủ yếu được tạo thành từ các nguyên tố carbon (C), chlorine (Cl), và hydrogen (H) trong cấu trúc hóa học của chúng.

Các phân tử trong nhóm này thường hình thành các chuỗi carbon nối với các nguyên tử clo và hydrogen, tạo nên cấu trúc hóa học đặc biệt với khả năng kiểm soát và tiêu diệt sâu bệnh cũng như cỏ dại. 

Nhóm thuốc bảo vệ thực vật hữu cơ này có tác dụng phổ rộng, tiếp xúc với sâu bệnh và cỏ dại qua nhiều cách. Bao gồm tiếp xúc trực tiếp, vị độc khi sâu bệnh ăn phải và thậm chí qua cơ chế xông hơi. Nhưng việc sử dụng lâu dài có thể gây hiện tượng kháng thuốc khiến sâu hại, cỏ dại trở nên kém hiệu quả với tác động của thuốc.

Nhóm thuốc bảo vệ thực vật clo hữu cơ được phân loại dựa trên mức độ độc hại, thường thuộc vào loại I hoặc II, tùy thuộc vào tính chất và cấu trúc hóa học của từng hợp chất.

Nhiều nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng, khả năng tích tụ của hoạt chất này trong đất, nước và thậm chí trong thực phẩm, tạo ra tác động độc hại đối với sức khỏe con người và môi trường. Vì vậy, nhiều quốc gia trên thế giới, bao gồm cả Việt Nam đã cấm sử dụng thuốc bảo vệ thực vật nhóm clo hữu cơ vào năm 1996 để bảo vệ môi trường và sức khỏe của cộng đồng.

Hình: Cấu tạo của thuốc bảo vệ thực vật nhóm clo hữu cơ

2. Giới thiệu các nhóm chính của thuốc trừ sâu gốc clo hữu cơ

Thuốc trừ sâu gốc clo hữu cơ được chia làm 4 nhóm chính:

a. Nhóm Diphenyl aliphatic: DDT, methoxychlor

Nhóm này bao gồm hoạt chất DDT, DDE, DDD, methoxychlor, Ethylan, Dicofol, Chlorobenzilate. Các hoạt chất trong nhóm này có đặc tính bền bỉ trong môi trường và có khả năng tích lũy trong thực phẩm, chủ yếu trong mỡ động vật.

Cơ chế tác động của các hoạt chất trong nhóm này liên quan đến độc tính đối với hệ thần kinh, phá hủy sự cân bằng muối và kali trong thần kinh, làm cho chúng không còn khả năng dẫn truyền xung thần kinh, dẫn đến cái chết cho côn trùng.

Nhóm Diphenyl aliphatic (như DDT và methoxychlor) thường được sử dụng để tiêu diệt sâu ăn lá, sâu đục cành, mọt đục gỗ và bọ trĩ,... trên nhiều loại cây trồng như cây ăn quả, cây lúa, rau, cây bông, cây đậu, cây cà phê, và nhiều loại cây trồng khác.

Vào tháng 5 năm 1996, Việt Nam đã cấm sử dụng nhóm thuốc này vì hiệu ứng độc hại của chúng đối với môi trường và sức khỏe con người.

Hình: Thuốc bảo vệ thực vật nhóm nhóm Diphenyl aliphatic phòng trừ một số sâu bệnh

b. Nhóm Hexachlorocyclohexane (HCH)

Nhóm Hexachlorocyclohexane (HCH), còn được gọi là Benzenehexachloride (BHC), bắt đầu được sử dụng làm thuốc diệt côn trùng từ thập kỷ 1940. Chất này có nhiều đồng phân, bao gồm alpha, beta, gamma, delta, epsilon.

Hoạt chất Hexachlorocyclohexane (HCH) được sử dụng để tiêu diệt một loạt côn trùng hại như sâu đục thân, sâu đục quả, bọ trĩ, và cỏ dại. Thường được áp dụng bằng cách phun trực tiếp lên cây trồng như cây ăn quả, cây lúa, cây bông, cây đậu, và nhiều loại cây trồng khác để kiểm soát sâu bệnh hại và cỏ dại.

Hoạt chất HCH tác động lên côn trùng tương tự như DDT, gây ra các triệu chứng như  độc thần kinh, run rẩy, co giật và suy kiệt.

Nhóm này đã bị cấm sử dụng tại Việt Nam vào năm 1996 do tác động độc hại đối với môi trường và sức khỏe con người.

Hình: Thuốc bảo vệ thực vật nhóm Hexachlorocyclohexane (HCH)

phòng sâu bệnh trên cây trồng 

c. Nhóm Cyclodien

Nhóm Cyclodien bao gồm các hoạt chất chlordane, heptachlor, aldrin, dieldrin, isodrin, endrin, endosulfan, mirex và chlordecone, được sử dụng từ năm 1940. 

Hoạt chất này bền vững trong đất và khá bền trước tác động của tia UV và ánh sáng. Do đó, nhóm này được dùng phổ biến ở dạng thuốc xử lý đất để trừ mối và các côn trùng đất có giai đoạn ấu trùng ăn phá rễ non.

Thuốc thuộc nhóm này còn có khả năng phòng trừ nhiều loại sâu đục thân, đục quả, sâu ăn lá, mọt đục cành, đục quả, bọ trĩ, rệp, nhện đỏ cho bông, đậu, cây ăn quả, cà phê, chè,..thông qua cơ chế tác động trực tiếp khi côn trùng tiếp xúc, vị độc khi chúng ăn phải và có khả năng xông hơi nếu ở nhiệt độ cao.

Hoạt chất trong nhóm Cyclodien có độ độc với côn trùng, động vật có vú và chim, đặc biệt độc với cá. Chúng gây tác động thần kinh và làm rối loạn cân bằng muối và kali trong nơron thần kinh. 

Tuy nhiên sau thời gian dài sử dụng, các côn trùng đã phát triển sự kháng thuốc với các hoạt chất này. Ở Việt Nam, các hoạt chất nhóm Cyclodien như Aldrin, Endosulfan, Dieldrin, Endrin, Chlordane, Heptachlor, Isodrin đã bị cấm sử dụng vào tháng 5 năm 1996.

Hình: Thuốc bảo vệ thực vật nhóm clo hữu cơ có tác dụng vị độc, tiếp xúc, xông hơi với côn trùng

d. Nhóm Polychloroterpenes

Nhóm Polychloroterpenes chứa hoạt chất Toxaphene, được tạo ra thông qua quá trình clo hóa của Camphene - một hợp chất có nguồn gốc từ cây thông. Hoạt chất này có công dụng trừ sâu bệnh tương tự nhóm Cyclodien.

Hoạt chất Toxaphene là một hỗn hợp của nhiều dẫn xuất clo hóa của hợp chất 10 carbon. Thuốc Toxaphene tồn lưu lâu trong đất, nhưng không lâu bằng Cyclodien, thường biến mất khỏi bề mặt thực vật sau khi phun khoảng hai hay ba tuần do bay hơi. 

Thuốc thuộc nhóm này không tồn lưu trong mô mỡ, tuy ít độc cho côn trùng có lợi, động vật có vú và chim nhưng rất độc đối với cá. Cơ chế gây độc tương tự nhóm Cyclodien, làm rối loạn muối và kali trong nơron thần kinh. 

Việt Nam đã cấm sử dụng nhóm Polychloroterpenes vào tháng 5 năm 1996 vì tác động độc hại của chúng đối với môi trường và sức khỏe con người.

Hình: Thuốc bảo vệ thực vật  nhóm Polychloroterpenes rất độc với cá

3. Các loại thuốc trừ sâu nhóm clo hữu cơ phổ biến

Bởi vì Việt Nam đã cấm sử dụng thuốc trừ sâu thuộc nhóm clo hữu cơ, do đó, Nông Dược Xanh chỉ có thể cung cấp thông tin về các sản phẩm đã từng sử dụng trước đây trên thị trường. Rất tiếc, hiện tại không có tư liệu hình ảnh sản phẩm để cung cấp thêm thông tin chi tiết cho bà con.

4. Ảnh hưởng của thuốc bảo vệ thực vật nhóm clo hữu cơ 

a. Tác động đến môi trường

Nhóm thuốc bảo vệ thực vật nhóm clo hữu cơ đã gây nhiều tác hại đối với môi trường, bao gồm:

1. Tích tụ trong môi trường: Thuốc bảo vệ thực vật nhóm nhóm clo hữu cơ là một trong những nhóm chất ô nhiễm khó phân hủy, gây ảnh hưởng và tồn lưu lâu trong đất, nước, thậm chí trong thực phẩm. 

2. Ảnh hưởng đến sự đa dạng sinh học: Clo hữu cơ có thể ảnh hưởng đến sự đa dạng sinh học bằng cách gây ra suy giảm của các loài sinh vật có ích trong môi trường đất, nước.

3. Độc tính cao gây ô nhiễm môi trường: Những chất này thường có độc tính cao đối với côn trùng, động vật có vú và cá. Khi sử dụng quá nhiều hoặc không cẩn thận, chất này có thể gây ra ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến các loài động vật kể trên.

4. Sự kháng cự của sâu hại: Việc sử dụng lâu dài của nhóm thuốc này có thể gây ra tình trạng chống thuốc, khiến sâu hại trở nên kháng cự với tác động của thuốc và cần sử dụng lượng lớn hơn để kiểm soát chúng.

Hình: Thuốc bảo vệ thực vật nhóm clo hữu cơ gây ô nhiễm nguồn nước

b. Tác động đến sức khỏe con người

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, thuốc bảo vệ thực vật nhóm clo hữu cơ có tác động xấu đến sức khỏe con người:

1. Nguy cơ ung thư: Một số hoạt chất trong nhóm này đã được chứng minh gây ung thư, khi tiếp xúc lâu dài hoặc trong nồng độ cao có thể gây ra các bệnh ung thư nguy hiểm cho sức khỏe con người.

2. Hội chứng thần kinh: Tiếp xúc với thuốc trừ sâu gốc clo hữu cơ có thể gây ra các triệu chứng thần kinh, bao gồm run rẩy, co giật, và rối loạn hệ thống thần kinh. 

3. Tác động tiêu cực lên hệ thống endocrine (nội tiết): Một số hoạt chất có thể ảnh hưởng đến hệ thống nội tiết của con người, làm thay đổi cân bằng hormone tự nhiên trong cơ thể. Điều này có thể gây ra các vấn đề sức khỏe, đặc biệt là đối với phát triển của trẻ em và thai nhi.

Hình: Thuốc bảo vệ thực vật nhóm clo hữu cơ có khả năng gây ung thư

Từ những tác hại được chỉ ra, hoạt chất thuộc nhóm thuốc bảo vệ thực vật gốc clo hữu cơ đã bị cấm sử dụng và dần biến mất khỏi thị trường Việt Nam.

5. Biện pháp thay thế cho thuốc bảo vệ thực vật nhóm clo hữu cơ 

Có nhiều biện pháp thay thế cho thuốc bảo vệ thực vật nhóm clo hữu cơ nhằm giảm thiểu tác động độc hại cho môi trường và sức khỏe con người. Dưới đây là một số biện pháp thay thế phổ biến:

1. Sử dụng thuốc diệt cỏ và thuốc trừ sâu thay thế: Lựa chọn thuốc diệt cỏ và thuốc trừ sâu không thuộc nhóm clo hữu cơ, như: hoạt chất sulfur, dầu neem, Bacillus thuringiensis (Bt) hoặc các loại thuốc diệt cỏ thảo dược. Điều này giúp giảm tác động độc hại lên môi trường và sức khỏe con người.

2. Sử dụng biện pháp kiểm soát thủ công: Sử dụng các biện pháp thủ công như lưới che, bạt phủ,... để bảo vệ cây trồng khỏi côn trùng và cỏ dại.

3. Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật phân hóa (biological pesticides): Sử dụng các loại vi khuẩn, nấm, hoặc côn trùng hữu ích để kiểm soát sâu bệnh hại một cách tự nhiên.

Bà con có thể tham khảo một số sản phẩm thay thế sau:

Việc lựa chọn biện pháp thay thế thích hợp phụ thuộc vào loại cây trồng và tình hình cụ thể. Quý bà con nên cân nhắc chọn lựa những phương pháp an toàn và hiệu quả nhất để bảo vệ cây trồng và môi trường

Qua bài viết trên, Nông Dược Xanh hy vọng bà con đã biết tại sao thuốc bảo vệ thực vật nhóm clo hữu cơ đã dần biến mất trên thị trường. Mọi thắc mắc về thông tin, cách sử dụng, liều lượng khi sử dụng các hoạt chất thay thế thuốc bảo vệ thực vật nhóm clo hữu cơ xin vui lòng liên hệ trực tiếp với chúng tôi qua hotline 0966616664 để được đội ngũ chuyên gia kỹ thuật tư vấn miễn phí!